Đội hình 4-5-1 là chiến thuật rất phổ biến và được nhiều huấn luyện viên áp dụng rất thành công trong bóng đá hiện đại. Và lịch sử bóng đá thế giới đã chứng minh sự thành công của đội bóng này với những chiến thắng của rất nhiều đội bóng. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu thêm về sơ đồ 4-5-1 là gì qua bài viết dưới đây nhé.
Sơ đồ 4-5-1 là gì?
Theo nguồn tin từ bk8, sơ đồ chiến thuật 4-5-1 được bố trí khá đơn giản, gồm: 4 hậu vệ, 5 tiền vệ và 1 trung vệ. Hàng phòng ngự gồm 2 hậu vệ cánh và 2 trung vệ. Hàng tiền vệ gồm có 3 tiền vệ trung tâm và 2 tiền vệ biên. Đặc biệt, hàng công chỉ có một cầu thủ là tiền đạo trung tâm, người chịu trách nhiệm tấn công và ghi bàn.
Điểm đặc biệt của mô hình chiến thuật này là chủ yếu phản công trong phòng ngự thay vì tấn công mạnh mẽ để lộ điểm yếu của đối thủ. Tuy nhiên, mỗi trận đấu và mỗi đối thủ đều khác nhau. Cách chơi vì thế phụ thuộc vào huấn luyện viên.
Phân tích sơ đồ 4-5-1
Theo bk 8, bóng đá là một cuộc chiến thực sự bởi việc một đội có thắng hay không phụ thuộc phần lớn vào thành phần của đội. Và việc lựa chọn sơ đồ phù hợp với các cầu thủ của đội là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng đối với huấn luyện viên.
Chiến lược 4-5-1 là một trong những chiến lược được sử dụng phổ biến nhất hiện nay. Chiến lược này thường được sử dụng cho các đội “yếu thế”, nơi tập trung vào việc phòng thủ chặt chẽ. Theo các chuyên gia, có nhiều điểm tương đồng giữa chiến thuật 4-5-1 với chiến thuật 433 hay 4141 trong cách sắp xếp cầu thủ trên sân. Và chiến lược 4-5-1 còn được coi là “cha đẻ” của chiến lược 4141.
Tuy có những điểm tương đồng nhưng đội hình 4-5-1 cũng có những khác biệt trong vai trò của từng cầu thủ trên sân. Với sơ đồ này, kẻ tấn công sẽ dành phần lớn vai trò của mình để hỗ trợ phòng thủ. Ngoài ra, sẽ không có quá nhiều hỗ trợ tấn công nên tiền đạo trung tâm cần phải là một cầu thủ tấn công linh hoạt, tốc độ tốt và có khả năng xử lý tốt các tình huống solo với hậu vệ đối phương.
Với sơ đồ 4-5-1, tiền đạo này sẽ thường xuyên phối hợp với các tiền vệ phía sau trong tấn công nhưng không quá nhiều. Ngoài ra, các tiền vệ cũng phải đảm bảo khoảng cách chơi với tiền đạo, bao gồm cả giới hạn dâng cao quá cao để tấn công. Thay vào đó, các tiền vệ sẽ đóng vai trò lớn hơn trong việc điều tiết trận đấu, bao gồm cả việc tích cực tham gia phòng ngự. Đội hình chiến thuật 4-5-1 sẽ được các huấn luyện viên tổ chức như sau:
- Thủ môn
- 4 hậu vệ với 2 trung vệ và 2 hậu vệ cánh
- 5 tiền vệ gồm 2 tiền vệ cánh và 3 tiền vệ trung tâm
- 1 tiền đạo trung tâm
Vai trò của từng vị trí trong sơ đồ 4-5-1
Bàn chiến thuật 4-5-1 phòng ngự nhanh và phản công. Vì vậy, các vị trí trong sơ đồ phải đảm bảo đúng yêu cầu của huấn luyện viên. Cụ thể hơn, các vị trí phải đáp ứng các điều kiện này là:
- Thủ môn: Thủ môn phải đáp ứng một số tiêu chí nhất định: Thể lực vượt trội, phản xạ nhanh và tập trung cao độ trong suốt trận đấu. Ngoài ra, sải tay dài cũng là một lợi thế khi bắt bóng.
- Trung vệ: Các hậu vệ phải giữ vững đội hình và di chuyển đều về độ cao để tránh bẫy việt vị. Đối với các cầu thủ ở cả hai cánh phải đáp ứng các tiêu chí sau: Tốc độ nhanh, đặc biệt là trong các pha tranh chấp bóng. Sự cơ động cũng rất quan trọng để giúp tiền vệ phòng ngự lùi về thi đấu trong những tình huống có hai hậu vệ cánh tham gia hỗ trợ tấn công cùng với tiền đạo trung tâm. Có những trường hợp hậu vệ cầm bóng và tung ra đòn tấn công quyết đoán. Khi đó, các cầu thủ hai bên sân không được phép tiến quá nửa đường giữa sân để đảm bảo hàng thủ vẫn còn đủ nhân lực và chỉ cần đối phương phản công thì tuyến phòng ngự vẫn có thể được duy trì.
- Hậu vệ cánh: 2 hậu vệ cánh chịu trách nhiệm phòng thủ và tấn công. Tuy nhiên, bộ đôi này sẽ thường dàn ra, dàn hàng ngang và hoạt động dọc hai bên cánh trong suốt trận đấu. Yêu cầu này hơi khác so với sơ đồ chiến thuật 4-3-3 và sơ đồ chiến thuật 4-2-4. Đặc điểm của mô hình chiến thuật này là thiên về phòng ngự phản công nên bộ đôi này ít có cơ hội tấn công hoặc chồng chéo. Yêu cầu đối với cả hai hậu vệ là phải có khả năng tạt bóng chính xác, thường xuyên thực hiện các đường tạt bóng của hai bên vào vòng cấm để tiền đạo tấn công.
- Tiền vệ trung tâm: Tiền vệ trung tâm và 2 tiền vệ cánh phối hợp chặt chẽ với nhau và luôn di chuyển bóng từ phòng ngự đến tấn công một cách nhịp nhàng. Lưu ý rằng các đường chuyền phải được thực hiện chính xác, không nhanh chóng. Chỉ thực hiện điều này nhanh chóng khi phối hợp phản công hoặc khi có cơ hội. Bộ ba tiền vệ trung tâm và hai tiền vệ cánh có nhiệm vụ triển khai bóng tấn công với tốc độ chậm. Bóng thường luân chuyển giữa 5 cầu thủ và chờ đối phương sơ hở trước khi người tấn công dứt điểm.
- Tiền đạo trung tâm: Vì hàng công chỉ có một cầu thủ nên cần chọn cầu thủ có tốc độ nhanh, thể hình vượt trội và khả năng lướt tốt. Biết cách di chuyển và bắn chính xác.
Ưu điểm và nhược điểm của đội hình 4-5-1
Giống như các kiểu chiến thuật khác, đội hình 4-5-1 không hoàn toàn hoàn hảo. Dưới đây là những ưu và nhược điểm của chiến lược 4-5-1.
Ưu điểm
Ưu điểm lớn nhất của chiến thuật 4-5-1 là khả năng phòng thủ từ xa. Với 5 tiền vệ trên sân, việc đột phá và ngăn chặn các đợt tấn công của đối phương từ giữa sân là khá dễ dàng. Vì vậy, áp lực làm việc của các hậu vệ cũng giảm đi rất nhiều, tạo điều kiện cho họ chơi tập trung hơn, tạo nên hệ thống phòng ngự chắc chắn hơn.
Ngoài ra, với sự có mặt của 5 tiền vệ trên sân, các cầu thủ đối phương sẽ dễ bị choáng ngợp và không thể kiểm soát bóng tốt. Ngoài ra, trước những pha phản công mạnh mẽ của đối thủ, đội hình 4-5-1 sẽ linh hoạt phát triển thành 9-1-0 với sự tập trung dày đặc 9 cầu thủ ở khu vực phòng ngự.
Lúc này, tiền đạo trung tâm, một kẻ tấn công hạn chế, cũng sẽ lùi sâu để hỗ trợ đồng đội. Nếu là người hâm mộ bóng đá, bạn sẽ dễ dàng nhận ra đội hình 9-1-0 là một hàng phòng ngự “cụ thể”. Có vẻ như sẽ rất khó để xuyên thủng vòng cấm của họ, kể cả với hàng phòng ngự chắc chắn như Barcelona.
Ưu điểm cuối cùng của chiến thuật 4-5-1 và cũng là đặc điểm quan trọng nhất đó là khả năng phản công nhanh. Thông thường cầu thủ chạy cánh của đội bóng này sẽ là cầu thủ có tốc độ tốt. Khi có cơ hội, anh sẽ phản công nhanh và chơi như một tiền đạo hai người. Lúc này, cầu thủ chạy cánh có thể chuyền bóng nguy hiểm cho tiền đạo hoặc tạo ra 3 pha tấn công đáng sợ trước khung thành đối phương.
Nhược điểm
Điểm yếu của sơ đồ 4-5-1 có lẽ là chỉ có một cầu thủ tấn công. Vì vậy, khả năng của tiền đạo này sẽ bị hạn chế đáng kể, ít nhận được sự hỗ trợ từ phía dưới và hiệu suất ghi bàn của anh cũng sẽ không quá lớn. Vì vậy, đội bóng này cần một tiền đạo có thể chơi độc lập để tránh những “lần ra sân không cần thiết” trên sân.
Điểm yếu thứ hai của sơ đồ 4-5-1 là thể lực sẽ dễ bị bào mòn, nhất là với những tiền vệ 5 người, nơi mà năng lực tác chiến là rất quan trọng. Và điều này rất nguy hiểm vì hai lý do. Đầu tiên, trước những đợt tấn công toàn diện của đối phương, nếu tiền vệ kiệt sức sẽ rất dễ bị xuyên thủng, tạo điều kiện cho tiền đạo đối phương chạy thoát. Thứ hai, nếu có cơ hội phản công thì tốc độ phản công cũng sẽ giảm đi vì lúc này cầu thủ không còn đủ thể lực để tạo bất ngờ.
Cuối cùng, khoảng cách chơi giữa tiền vệ và tiền đạo cũng là một nhược điểm của kiểu chiến thuật này. Vì tiền vệ phải lùi sâu về phần sân nhà nên tiền đạo muốn có bóng phải lùi sâu.
Điều này sẽ không tạo ra quá nhiều điểm nhấn vì lúc này đối thủ sẽ có thời gian để chuẩn bị và ngăn chặn kịp thời. Và để khắc phục điều này, các hậu vệ và tiền vệ phải có kỹ năng chuyền bóng, chuyền dài và lao lên cực tốt để không bỏ lỡ cơ hội.
Ai đã áp dụng thành công sơ đồ 4-5-1?
Như đã đề cập, chiến thuật 4-5-1 thường được áp dụng bởi các câu lạc bộ không quá mạnh hoặc nói thẳng ra là các đội yếu hơn. Tại Premier League, Burnley hay Aston Villa là những cái tên rất quen thuộc trong việc sử dụng đội hình 4-5-1 .
Tuy nhiên, các ông lớn như Arsenal, Chelsea hay Manchester City đôi khi áp dụng chiến thuật này trong những trường hợp cần thiết. Và nếu chúng ta nhớ lại UEFA Champion League thì Inter Milan là đội đã áp dụng rất thành công chiến thuật 4-5-1 và nâng cao chiếc cúp danh giá nhất châu Âu này.
Và có lẽ chúng ta sẽ nhớ đến HLV José Mourinho là một trong những người yêu thích chiến thuật này. “Người đặc biệt” đã áp dụng sơ đồ 4-5-1 ở các đội bóng do ông quản lý và đạt được những kết quả vượt trội, chẳng hạn như ở Porto, Chelsea và Inter Milan.
Tư duy chiến thuật của vị huấn luyện viên người Bồ Đào Nha này là tập trung chủ yếu vào phòng ngự để hạn chế tổn thất, sau đó sử dụng các tiền vệ cánh và tiền đạo trung tâm có tốc độ tốt và khả năng chơi độc lập cho các cầu thủ tấn công. Đây là lý do tại sao anh cùng Porto và Inter Milan giành được cúp UEFA Champion League dù đội bóng của họ không được đánh giá quá cao.
Như vậy, chúng tôi vừa giới thiệu thông tin về sơ đồ 4-5-1 là gì. Trong bóng đá hiện đại, sơ đồ này được sử dụng rộng rãi, đặc biệt ở các giải đấu lớn như Premier League hay UEFA Champion League. Và chính khuôn mẫu này đã làm nên thành công của nhiều đội bóng, nổi bật là HLV Jose Mourinho.
